- Τσουδερός
- Επώνυμο ιστορικής οικογένειας της Κρήτης, η οποία καταγόταν από τον Εμμ. Καλλέργη, γόνο της μεγάλης οικογένειας των Καλλέργηδων.
Σπουδαιότερα μέλη της οικογένειας ήταν οι επόμενοι:
1. Γεώργιος (1768 – 1859). Οπλαρχηγός στην Επανάσταση. Ονομάστηκε διαδοχικά εκατόνταρχος, πεντακοσίαρχος (1822), χιλίαρχος (1825), στρατάρχης του Ρεθύμνου (1828) και το 1830 εξελέγη μέλος στο ανώτατο στρατιωτικό συμβούλιο της Κρήτης. Μετά το τέλος της Επανάστασης, ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα, όπου επί ‘Οθωνα διορίστηκε συνταγματάρχης της Φάλαγγας (1838). Πήρε μέρος στην επανάσταση του 1841. Πέθανε στη Μεσσήνη το 1859.
2. Μελχισεδέκ. (1770 – 1822). Ηγούμενος της μονής Πρέβελι (1817) και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Όταν έγινε γνωστό ότι ήταν Φιλικός, ο διοικητής της Κρήτης Μεχμέτ πασάς διέταξε τη σύλληψη και τον απαγχονισμό του, αλλά ο Τσ. κατόρθωσε να διαφύγει. Υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης στην Κρήτη και πρώτος ύψωσε την επαναστατική σημαία στο Κούρκουλο του Ροδάκινου (23 Μαΐου 1821). Επικεφαλής σώματος 200 ανδρών, πήρε μέρος σε πολλές μάχες και έπεσε ηρωικά την 1η Απριλίου 1822.
3. Μιχαήλ Ιωάννου (1817 – 1887). Εγγονός του Γεωργίου. Διετέλεσε γενικός αρχηγός της επαρχίας Aγίου Βασιλείου, πρόεδρος της κρητικής Γενικής Συνέλευσης και μέλος της προσωρινής κυβέρνησης της Κρήτης κατά την επανάσταση του 1866-69.
4. Ιωάννης (1851 – 1908). Εγγονός του Γεωργίου, αγωνιστής των κρητικών επαναστάσεων και γιατρός. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του B’ Μυστικού Επαναστατικού Κομιτάτου (1875), το οποίο οργάνωσε την Επανάσταση του 1878, πληρεξούσιος του Ρεθύμνου, γενικός αρχηγός της επαρχίας Aγίου Βασιλείου (1878), βουλευτής και αντιπρόεδρος της βουλής των Κρητών (1895), μέλος της κρητικής συντακτικής Συνέλευσης (1899) και σύμβουλος επί των οικονομικών και εσωτερικών της Κρητικής Πολιτείας (1901-4).
5. Εμμανουήλ (Ρέθυμνο, Κρήτη 1882 – Αθήνα 1956). Πολιτικός και οικονομολόγος. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και οικονομικές επιστήμες στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Διετέλεσε μέλος της βουλής των Κρητών (1906-12) και ανέλαβε διάφορα αξιώματα στην Κρητική Πολιτεία. Εξελέγη βουλευτής του νομού Ρεθύμνης στο ελληνικό Κοινοβούλιο (1915, 1920, 1923) και αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε πολλά διεθνή συνέδρια. Χρημάτισε υπουργός Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση Βενιζέλου (Ιανουάριος 1924), υπουργός Οικονομικών στις κυβερνήσεις Καφαντάρη, Παπαναστασίου και Σοφούλη (1924-25), υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας (Ιούνιος 1925), υποδιοικητής (1928) και διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας (1931-39). Μετά την εισβολή των Γερμανών (Απρίλιος 1941) ανέλαβε την πρωθυπουργία και κατέφυγε μαζί με τον βασιλιά Γεώργιο B’ στη Μέση Ανατολή, όπου εγκατέστησε την κυβέρνησή του στο Κάιρο. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σοφούλη (1945), υπουργός Συντονισμού της κυβέρνησης Πλαστήρα (1950), αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σ. Βενιζέλου (1951), και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης Αλ. Παπάγου (1952).
Ο πολιτικός και οικονομολόγος Εμμανουήλ Τσουδέρος.
Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Τσουδερός, από τους διαπρεπέστερους εθνικούς αγωνιστές της Δυτ. Κρήτης.
Dictionary of Greek. 2013.